[Automatische stem - Lectura automática]
5) ‘Hebban olla vogala’ (ca. 1100 A.D.) - Het Nederlands op schrift
Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?
Dit is een Nederlandse zin, ook al is hij op het eerste gezicht nauwelijks meer te begrijpen. Het is dan ook zo ongeveer het vroegste Nederlands dat we kennen, zo'n duizend jaar oud. Letterlijk staat er: Hebben alle vogels nesten begonnen behalve ik en jij; wat wachten we nu, oftewel: 'Alle vogels zijn al aan het nestelen, behalve jij en ik; waar wachten we nog op?' Het zijn waarschijnlijk twee regels uit een liefdesliedje; de oudste Nederlandstalige lovesong, zou je kunnen zeggen.
Deze regels werden omstreeks het jaar 1100 als pennenproef neergeschreven door een Vlaamse monnik die in een Engels klooster verbleef. Zijn dagelijks leven was grotendeels gevuld met het overschrijven van Latijnse en Oudengelse teksten. Af en toe moest hij de ganzenveer waarmee hij schreef aanscherpen. Op de laatste bladzijde van het boek dat hij aan het maken was, probeerde hij uit of zijn pen weer goed schreef, alvorens verder te werken. In zo'n geval schrijf je vaak het eerste dat je te binnen schiet. Bij onze monnik was dat een liefdesversje dat hij nog uit zijn jeugd in Vlaanderen kende: Hebban olla vogala…
Het was dus niet meer dan een incident, dat slechts met de wijsheid van vele eeuwen later kan worden beschouwd als het begin van een nieuw fenomeen: het gebruik van de Nederlandse taal als medium voor een literatuur-op-schrift. Dat die vroege Nederlandstalige pennenvrucht tot stand kwam in een kloosteromgeving en bewaard is gebleven in een gewijd kloosterboek is natuurlijk geen toeval. Lang was het schrijven een aangelegenheid van monniken en werd het schrift vooral gebruikt voor de sacrale, Latijnse teksten van de kerk.
Video Canonclip 5 – Hebban olla vogala (groep 5 & 6)
Canonclip 5 - Hebban olla vogala (groep 5 & 6)
Invuloefening
Negenhonderd jaar geleden werden boeken ------ ---- ------ met de hand geschreven. Dat werd gedaan door --------. Gewone mensen konden toen niet ----- -- ---------. De boeken waren voor de kerk of voor rechters en wetgevers, en de schrijftaal was --- ------. De taal van de ------ mensen was niet om in te schrijven, maar om in te praten, te zingen en verhalen in te vertellen. Net als nu waren er in Nederland toen verschillende ---------, maar er was er geen algemene --------- die iedereen kon verstaan en spreken. Op een dag in het jaar ---------- probeerde een Vlaamse monnik of zijn ganzenveer ------ ------ was, en hij schreef: ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?’ Dat is één van de oudste geschreven --------- in onze volkstaal. 'Hebben alle vogels al een nestje gebouwd, behalve jij en ik, waar wachten wij dan op'? Het was een ------ dat iedereen in die tijd wel kende: Hebban olla vogala/ nestas hagunnan/ hinase hic anda thu,/ wat unbidan we nu?
Canonclip 5 - Hebban olla vogala (groep 5 & 6)
Transcriptie
Negenhonderd jaar geleden werden boeken letter voor letter met de hand geschreven. Dat werd gedaan door monniken. Gewone mensen konden toen niet lezen en schrijven. De boeken waren voor de kerk of voor rechters en wetgevers, en de schrijftaal was het Latijn. De taal van de gewone mensen was niet om in te schrijven, maar om in te praten, te zingen en verhalen in te vertellen. Net als nu waren er in Nederland toen verschillende dialecten, maar er was er geen algemene volkstaal die iedereen kon verstaan en spreken. Op een dag in het jaar elfhonderd probeerde een Vlaamse monnik of zijn ganzenveer scherp genoeg was, en hij schreef: ‘Hebban olla vogala nestas hagunnan hinase hic anda thu, wat unbidan we nu?’ Dat is één van de oudste geschreven zinnetjes in onze volkstaal. 'Hebben alle vogels al een nestje gebouwd, behalve jij en ik, waar wachten wij dan op'? Het was een liedje dat iedereen in die tijd wel kende: Hebban olla vogala/ nestas hagunnan/ hinase hic anda thu,/ wat unbidan we nu?
1) Begrijp jij deze eerste Nederlandse zinnetjes?
> Antwoorden van kinderen
2) Sommige geschiedschrijvers denken dat ‘Hebban olla vogala’ een bekend liefdesliedje in die tijd was. Welk liefdeslied van deze tijd kan iedereen wel meezingen?
> Antwoorden van kinderen…
3) Maakt het voor jou uit in welke taal een lied gezongen wordt?
