Seksistish, genderneutraal en inclusief taalgebruik (terminologie)

Bibliografie  (Bibliografía)

• https://www.standaard.be/gevoelig-lexicon  De Standaard: 'Het gevoelig lexicon'
• https://www.europarl.europa.eu/cmsdata/187106/GNL_Guidelines_NL-original.pdf Europarlement: Specifieke richtsnoeren vooor het Nederlands
• https://eenvandaag.avrotros.nl/panels/opiniepanel/alle-uitslagen/item/van-overdreven-en-te-correct-tot-juist-erg-goed-mensen-verdeeld-over-genderneutraal-taalgebruik  Van overdreven en te correct tot een stuk inclusiever: mensen verdeeld over genderneutraal taalgebruik - 30-07-2021 - Lotte Kamphuis, Roelien Akse
• https://nl.wikipedia.org/wiki/Gebruiker:Ellywa/Seksistisch_taalgebruik Gebruiker: Ellywa/Seksistisch taalgebruik
• https://demens.nu/wp-content/uploads/2017/11/Magazine-jg5nr4-Dossier.pdf  Magazine De Mens 'Dossier: Gendergelijkheid'

‘Mijn zus is brandweersman en mijn broer voedvrouw’
> Mijn zus is brandwacht en mijn broer is verloskundige

- Seksisme [Wikipedia]: Seksisme is discriminatie op grond van iemands sekse. Extreme vormen van seksisme zijn vrouwenhaat (misogynie) of mannenhaat (misandrie).
- Seksistisch taalgebruik (= seksistische taal)
- Genderneutraal/Gendervrij taalgebruik
- Inclusief taalgebruik /// Genderlinguïstiek
LHBTI-jongeren /// de lhbtiqa+-gemeenschap: dat staat voor lesbisch, homoseksueel, biseksueel, transgender, intersekse, queer en aseksueel. De + staat voor andere variaties die niet vallen binnen de gebruikelijke definities van 'man' en 'vrouw' of niet heteroseksueel of cisgender zijn.

seksuele geaardheid/oriëntatie/voorkeur
genderidentiteit /// gendergelijkheid
> te gebruiken als adjectief niet als substantief:
cisgender man/vrouw; cis mannen en vrouwen
homo, gay /// non-binaire personen
in transitie zijn; een transitie ondergaan; voor en na de transitie
transgender persoon, trans persoon/man/vrouw (personen die zich niet identificeren met het geslacht dat hun is toegewezen bij de geboorte)
dragqueen, dragking (*travestie-s, *travestiet-en)

*** Voornaamwoorden: hij-hem-zijn/zij-haar-haar > die[/hen]-hen-hun [is/heeft…]
non-binair(en) = niet-binair(en). ‘Die/Hen is een non-binair persoon’ (non-binaire personen).

*** generieke mannelijke termen voor een groep van gemengd geslacht: *kom op jongens! > kom op mensen!

*** het mannelijk voornaamwoord (hij, zijn, hem) als standaard voor een persoon van onbekend geslacht:

- De arts onderzoekt zijn patiënt
> *Hij/Zij onderzoekt zijn/haar patiënt

- Een burgemeerster moet zijn plicht doen
> Burgemeesters moeten hun plicht doen

- Een directeur moet zijn leerkrachten de kans geven zich bij te scholen
> Een directeur moet de leerkrachten de kans geven zich bij te scholen
> Een directeur moet leerkrachten de kans geven zich bij te scholen
> Als directeur moet je je leerkrachten de kans geven zich bij te scholen
> Directeurs moeten hun leerkrachten de kans geven zich bij te scholen
> [Aan de] leerkrachten moet door de directeur de kans worden gegeven zich bij te scholen

*** beroepen die eindigen op "-man" voor mensen van niet-mannelijk geslacht:
*zeeman > zeevrouw
*zakenman > zakenvrouw/zakenmens
*cameraman > cameravrouw/cameramens
*politieman > politievrouw/politiemensen - politieagenten – politiemedewerkers
*brandweerman > brandweervrouw/brandweerwacht
*ombudsman > ombudsvrouw/ombudspersoon
*timmerman > timmervrouw
*raadsman > raadsvrouw
>>> meervoud: raadslieden, brandweerlieden…

*** onnodige markeringen van het geslacht (vrouwelijke uitgangen in -e/-in/-es/-ster/-trice) (hetgeen impliceert dat dit beroep standaard door vrouwen wordt uitgeoefend):
verpleger < *verpleegster > verpleegkundige
kleuterleider < kleuterleidster
*Meester/*juf > (leraar), leerkracht
docent/*docente
bewoner/*bewoonster /// vertaler/*vertaalster
arbeider/*arbeidster /// journalist/*journaliste
directeur/*directrice> directeur
*mijn vriend/*vriendin > mijn partner [lief]

>>> directrice ≠ directeur
secretaresse ≠ secretaris

>>> bij kust, cultuur en sport wel:
actrice, beeldhoudster, schrijfster, tennister, zwemster, zangeres… [dichteres?]

*** Gebruik van het meervoud in plaats van opsplitsing in mannelijk en vrouwelijk:
Beste verkopers (*verkopers en verkoopsters)
Geachte lezers (*lezers en lezeressen, *lezers/ lezeressen, lezer(essen), lezers(-essen))
> Geachte lezerspubliek…
*beste meneer/mevrouw > Beste reizigers/bewoners/leden…

>> neutrale koepeltermen:
*de directeurs > de directie / *de redacteurs > de redactie

Termen die alleen een vrouwelijke variant hebben:
naaister
caissière > Kassabediende, kassamedewerker
voedvrouw > verloskundige
poetsvrouw > poetspersoon

Termen die alleen een mannelijke variant hebben: auteur, burgemeester, veilingmeester, hoogleraar, manager, ambtenaar, minister, notaris, rechter